Nhìn lại mô hình gọi vốn cộng đồng

Hình thức gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) là gì và có an toàn với doanh nghiệp khởi nghiệp và nhà đầu tư?

Gọi vốn cộng đồng là gì?​

Theo Ngân hàng Thế giới, hình thức gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) là phương tiện tăng vốn cho các doanh nghiệp và tổ chức thông qua các trang web sử dụng cơ chế gây quỹ hoặc đầu tư từ cộng đồng cá nhân. Hình thức này tạo ra một liên kết giữa những người tài trợ và doanh nghiệp hoặc dự án, thực hiện thông qua các nền tảng trực tuyến.

Crowdfunding được đặc trưng bởi ba yếu tố quan trọng bao gồm việc huy động lượng vốn nhỏ, thu hút vốn từ nhiều cá nhân hoặc tổ chức, và sự dựa trên nền tảng công nghệ số.

Hình thức này đặc biệt hấp dẫn với các doanh nghiệp start-up, đặc biệt là những công ty chưa có khả năng tiếp cận nhiều nguồn vốn, thiếu kinh nghiệm hoặc khả năng để gọi vốn từ các nhà đầu tư hoặc ngân hàng.

Theo dự báo, vào năm 2022, quy mô thị trường gọi vốn cộng đồng toàn cầu đã đạt mức 1,25 tỷ USD và dự kiến sẽ tăng lên đến 3,62 tỷ USD vào năm 2030.

Gọi vốn cộng đồng hoạt động như thế nào?​

Đa phần mô hình kinh doanh gọi vốn cộng đồng hiện nay thường áp dụng cách hoạt động tương tự. Chủ dự án sẽ đăng ký dự án hoặc ý tưởng khởi nghiệp của mình trên trang web, sau đó kêu gọi nhà đầu tư cá nhân đóng góp vốn. Những nhà đầu tư cá nhân, nếu nhận thấy dự án có tiềm năng phát triển hoặc đơn giản chỉ muốn ủng hộ, sẽ chọn các gói ủng hộ khác nhau mà chủ dự án đưa ra.

Qua các nền tảng lớn như Indiegogo, Kickstarter, GoFundMe, CircleUp..., đội ngũ phát triển dự án sẽ tạo chiến dịch gây quỹ tập thể và người dùng có thể đầu tư theo khả năng của mình.

Hình thức gọi vốn cộng đồng này đang trở nên phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt là đối với các start-up, doanh nghiệp nhỏ hay doanh nghiệp nữ chủ. Chúng có thể tận dụng sự giúp đỡ từ cộng đồng để mở rộng số lượng nhà đầu tư và thực hiện ý tưởng khởi nghiệp của mình.

Thường, chủ dự án sẽ thưởng cho người ủng hộ bằng những món quà tri ân hoặc ưu đãi khi mua sản phẩm. Các khoản tiền ủng hộ thực tế thường được coi là tiền đặt hàng trước sản phẩm trước khi chúng được phát hành, và giá này thường thấp hơn giá thị trường.


Từ start up của Lê Diệp Kiều Trang, nhìn lại mô hình gọi vốn cộng đồng - 2


Các hình thức gọi vốn cộng đồng phổ biến hiện nay (Ảnh: Arora).​

Nhà đầu tư cũng có khả năng sở hữu một phần vốn của công ty dưới dạng cổ phần, và trong trường hợp này, họ sẽ hưởng lợi từ sự tăng trưởng của doanh nghiệp thông qua việc nhận được cổ tức tương ứng. Tuy nhiên, những nhà đầu tư này cũng phải đối mặt với rủi ro mất vốn nếu doanh nghiệp không hoạt động hiệu quả.

Đối với hình thức gọi vốn cho vay, nhà tài trợ có thể cung cấp vốn cho dự án dưới dạng khoản vay, có thể có hoặc không lãi suất, thông qua các nền tảng cho vay liên kết. Nhà đầu tư sau đó sẽ nhận lại số tiền gốc và có thể bao gồm cả số tiền lãi.

Các doanh nghiệp cũng có thể huy động vốn thông qua hình thức quyên góp từ thiện, trong đó các dự án được tài trợ bằng cách nhận quyên góp và chủ dự án không phải chia sẻ lợi nhuận với người quyên góp. Người tham gia có thể nhận được phần thưởng như một cách để tri ân đối với sự đóng góp của họ. Các dự án được tài trợ thường tập trung vào mục đích nhân đạo, xã hội, giáo dục, nghiên cứu y tế và các lĩnh vực tương tự.

Lợi ích khi gọi vốn cộng đồng?​

So với việc huy động vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc vay ngân hàng, việc gọi vốn cộng đồng có thể thực hiện dễ dàng hơn và ít rủi ro hơn, vì hình thức này mở cửa cho sự tham gia của một lượng lớn nhà đầu tư, mỗi người chỉ cần đóng góp một số tiền nhỏ.

Mỗi nền tảng gọi vốn cộng đồng sẽ áp dụng các quy định riêng về mức phí mà các startup khởi nghiệp phải chi trả khi tham gia quá trình huy động vốn. Thường, mức phí này chiếm khoảng 5% của tổng số tiền huy động thành công, cộng với các phí giao dịch thanh toán khác. Trong trường hợp không đạt được mục tiêu vốn ban đầu, chủ dự án sẽ không phải trả bất kỳ chi phí nào.

Toàn bộ số tiền được ủng hộ sẽ được chuyển đến nền tảng gọi vốn, và khi chiến dịch gây quỹ thành công, số tiền sẽ được chuyển giao cho chủ dự án để thực hiện. Trong trường hợp gọi vốn không thành công, số tiền ủng hộ sẽ được hoàn trả lại cho nhà đầu tư cá nhân.

Hình thức này không chỉ giúp người vay và các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn và thuận tiện hơn so với các sản phẩm cho vay truyền thống, mà còn mang lại cho nhà đầu tư mức lợi nhuận cao hơn so với việc gửi tiết kiệm. Nhà đầu tư cũng có tự do chọn lựa các dự án để họ muốn tài trợ dựa trên thông tin mà các dự án cung cấp.

Từ start up của Lê Diệp Kiều Trang, nhìn lại mô hình gọi vốn cộng đồng - 3

Gọi vốn cộng đồng giúp người đi vay, các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn, dễ dàng hơn so với các sản phẩm cho vay truyền thống (Ảnh: Money Control).

Các nền tảng trực tuyến hoạt động liên tục, không bị ràng buộc bởi không gian hay khoảng cách địa lý, và cho phép quá trình góp vốn hay hoàn tiền diễn ra nhanh chóng và thuận tiện hơn. Do đó, hình thức này mang lại sự tiện lợi cho cả nhà đầu tư và người gọi vốn.

Đây cũng là cơ hội tốt cho các startup khởi nghiệp có thể tiến hành khảo sát và nghiên cứu thị trường. Cộng đồng crowdfunding giúp doanh nghiệp đánh giá nhu cầu cho sản phẩm và dịch vụ mà công ty dự định cung cấp. Nếu ý tưởng xuất sắc nhưng không được sự ủng hộ từ cộng đồng, có thể đó là dấu hiệu thị trường không có nhu cầu về sản phẩm hoặc dịch vụ đó, và ngược lại.

Thêm vào đó, những người tham gia góp vốn có thể trở thành khách hàng tiềm năng trong tương lai. Khi họ sẵn lòng đầu tư tiền, điều này thể hiện họ tin tưởng vào dự án mà công ty đang triển khai.

Có phải cứ gọi vốn cộng đồng là sẽ thành công?​

Tuy nhiên, không phải dự án nào gọi vốn xong cũng thực hiện thành công. Indiegogo nhiều lần nhấn mạnh gọi vốn cộng đồng là hình thức đầu tư có rủi ro. Nền tảng lưu ý tất cả khoản tài trợ mang tính chất tự nguyện, theo quyết định cá nhân và khả năng chấp nhận rủi ro của nhà tài trợ.

Trước khi quyết định rót vốn, các quỹ đầu tư thường thẩm định chi tiết và kỹ lưỡng về startup. Quá trình thẩm định này có thể kéo dài đến vài tháng. Tuy nhiên, những nhà đầu tư theo hình thức gọi vốn cộng đồng không có nhiều cơ hội và kinh nghiệm để đánh giá về dự án, nên có thể rót vốn vào những startup lừa đảo.

Từ start up của Lê Diệp Kiều Trang, nhìn lại mô hình gọi vốn cộng đồng - 4


Gọi vốn cộng đồng cũng tồn tại nhiều có nhiều rủi ro cho nhà đầu tư (Ảnh: Shopify).​

Mức độ rủi ro mất vốn trong hình thức tài trợ này đáng kể hơn nhiều so với quy trình chặt chẽ của ngân hàng, vì những nhà tài trợ không giữ bất kỳ tài sản nào của người gọi vốn.

Hiện nay, các nền tảng gọi vốn cộng đồng đã áp dụng các quy định chặt chẽ nhằm bảo vệ nhà đầu tư, thậm chí cam kết hoàn tiền trong trường hợp các chủ dự án có hành vi lừa đảo. Tuy nhiên, ngay cả khi các chủ dự án hoàn toàn trung thực, ý tưởng hay vẫn không đảm bảo rằng sản phẩm của start-up sẽ thành công như kỳ vọng.

Ngoài ra, hình thức này cũng mang lại rủi ro cho những người gọi vốn, vì khi công bố dự án hay ý tưởng sáng tạo, có khả năng bị sao chép. Thậm chí, các sản phẩm tương tự có thể ra mắt trước khi doanh nghiệp hoàn thành quá trình gọi vốn.

Đồng thời, để thành công trong lĩnh vực này, kỹ năng khởi nghiệp, kiến thức về kinh doanh, và khả năng học kinh doanh nhanh chóng là quan trọng. Việc lập nghiệp trong môi trường gọi vốn cộng đồng đòi hỏi sự linh hoạt và sẵn sàng đối mặt với các thách thức đặc biệt của ngành này.
 
Chỉnh sửa lần cuối:
Back
Bên trên