Năm 2023, ngành Chứng khoán chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng như triển khai hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và quyết liệt thực hiện các giải pháp nâng hạng thị trường dưới sự chỉ đạo mạnh mẽ của Thủ tướng.
Công bố 10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2023. Ảnh minh hoạ.
Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán đã tổ chức công bố 10 sự kiện, vấn đề chứng khoán nổi bật năm 2023. Đây là hoạt động thường niên được câu lạc bộ tổ chức từ khi thành lập đến nay trên cơ sở bình chọn của các thành viên.
1. Thủ tướng Quốc phòng chỉ đạo mạnh mẽ triển khai các biện pháp nâng cấp thị trường Chứng khoán
Công điện số 1360/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành vào ngày 13/12/2023, đã yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì và phối hợp cùng với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cùng với các cơ quan liên quan, để quyết liệt triển khai các nhiệm vụ và giải pháp cần thiết nhằm nâng cấp Thị trường Chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi trong thời gian ngắn nhất. Mục tiêu là thu hút vốn đầu tư nước ngoài và các quỹ đầu tư tổ chức, đồng thời đảm bảo việc báo cáo kịp thời và chủ động đối với những vấn đề vượt quyền hạn cấp có thẩm quyền. Nâng cấp Thị trường Chứng khoán là một trong bảy mục tiêu quan trọng được Chính phủ đề ra trong lộ trình tái cấu trúc và phát triển thị trường đến năm 2025.
2. Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức ra mắt
Sau quãng thời gian "đua với thời gian" chỉ trong khoảng 9 tháng chuẩn bị, thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ chính thức bắt đầu vận hành từ ngày 19-7-2023 tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Đây được xem là một bước đột phá quan trọng, đánh dấu chặng đường phát triển của thị trường TPDN tại Việt Nam theo hướng minh bạch, lành mạnh, và bền vững hơn.
Sau hơn 5 tháng vận hành, thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đã thể hiện sự ổn định, an toàn, và tích cực trong thanh khoản. Cho đến hết tháng 11/2023, đã có 760 loại trái phiếu từ 206 tổ chức phát hành được đăng ký giao dịch, với giá trị lên tới 519,4 nghìn tỷ đồng. Về thanh khoản, tính từ ngày 19/7 đến 25/12/2023, tổng giá trị giao dịch đạt 189.976 tỷ đồng, với thanh khoản bình quân mỗi phiên lên tới trên 1.600 tỷ đồng/phiên. Đây không chỉ là một bước quan trọng của ngành chứng khoán mà còn là một cơ hội kinh doanh toàn diện, đồng thời thích ứng với xu hướng kinh doanh 2023.
3. Thị trường chứng khoán đối mặt với biến động lớn dưới tác động mạnh mẽ từ lãi suất và tỷ giá
Tính từ tháng 3, quá trình giảm lãi suất được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khởi xướng, ngược lại với xu hướng tăng lãi suất trên khắp thế giới. Tuy nhiên, sự giảm mạnh về lãi suất đã đồng loạt đẩy giá đồng USD tăng mạnh trong nước, cộng với sự tăng của thế giới khi Cơ quan Dự trữ Liên bang (FED) tiếp tục tăng lãi suất.
Biến động trong tỷ giá đã tạo ra sự chảy ra lớn của dòng vốn ngoại khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam. Vào ngày 21/9/2023, NHNN thực hiện việc phát hành tín phiếu nhằm hỗ trợ tỷ giá, đưa thị trường chứng khoán vào giai đoạn điều chỉnh kéo dài. Đến ngày 8/11, sau khi đợt phát hành tín phiếu kết thúc và FED dừng lại trong quá trình tăng lãi suất, tỷ giá trong nước đạt đỉnh, từ đó thị trường chứng khoán bắt đầu ổn định trở lại.
4. Làm sạch số liệu tài khoản
Tháng 11 chứng kiến sự sụt giảm đột ngột trong số liệu tài khoản đầu tư chứng khoán khi hơn 545.000 tài khoản bị xóa khỏi hệ thống, với số lượng bị xóa nhiều lần so với số tài khoản mới mở. Nguyên nhân chính là do các công ty chứng khoán bắt đầu tiến hành việc làm sạch số liệu tài khoản, đặc biệt tập trung vào việc xử lý các "di sản" từ thời kỳ đầu khi thị trường chứng khoán đón nhận các tài khoản mở trong giai đoạn cổ phần hóa, bao gồm cả tài khoản của người lao động và tài khoản giao dịch trên thị trường OTC.
5. Doanh nghiệp Việt niêm yết trên sàn chứng khoán nước ngoài
Ngày 15/8, cổ phiếu của Vinfast chính thức được giao dịch trên sàn Nasdaq Global Select Market (Mỹ), sau khi hoàn tất quá trình hợp nhất kinh doanh với Black Spade Acquisition Co. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên một doanh nghiệp Việt Nam được niêm yết trực tiếp lên sàn giao dịch chính thức tại Mỹ (sàn Nasdaq). Sau niêm yết của VinFast, doanh nghiệp khác như VNG cũng dự kiến lên sàn Nasdaq thông qua cổ đông lớn VNG Limited có trụ sở tại Cayman.
6. Vốn ngoại chảy ngược kỷ lục
Trong năm 2023, thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận mức bán ròng kỷ lục của nhà đầu tư nước ngoài, là năm thứ hai liên tiếp. Trong năm 2021, khối ngoại đã bán ròng khoảng 2,3 tỷ USD, là mức cao nhất trong lịch sử thị trường. Cho đến cuối tháng 12, tổng giá trị bán ròng trên tất cả 3 sàn là hơn 24.000 tỷ đồng, trong đó bán ròng trên sàn HoSE đạt hơn 25.700 tỷ đồng. Dòng vốn ngoại bán ròng lớn không chỉ do ảnh hưởng của yếu tố tỷ giá mà còn phản ánh sự dịch chuyển dòng vốn toàn cầu khi các quỹ đầu tư điều chỉnh phân bổ lại trên thị trường.
7. Thị trường TPDN hạ cánh mềm
Bong bóng nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đã "phát nổ" vào năm 2022, gây ra mối lo ngại về sự đổ vỡ của thị trường này trong năm 2023. Tuy nhiên, nhờ vào các quyết sách kịp thời và linh hoạt, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ được cho là đã "hạ cánh mềm" trong năm 2023. Một điểm nổi bật của thị trường này trong năm trước là việc ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP, cho phép các tổ chức phát hành đạt được nhiều thỏa thuận với trái chủ để kéo dài kỳ hạn trái phiếu đã phát hành. Đồng thời, Nghị định này cũng tạo điều kiện cho các tổ chức phát hành thanh toán gốc và lãi trái phiếu bằng tài sản khác.
Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 03/2023/TT-NHNN quy định ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN. Thông tư này cho phép ngân hàng mua lại trái phiếu chưa niêm yết đã được bán trước đó mà không bị hạn chế về thời gian, với điều kiện là trái phiếu đáp ứng các điều kiện nêu tại Khoản 4, Thông tư 16. Các quy định này được coi là biện pháp "cứu nguy" dòng tiền trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Theo dữ liệu từ Bộ Tài chính, tính đến ngày 25/12/2023, có 79 doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu sơ cấp trên thị trường này với khối lượng 245,9 nghìn tỷ đồng, giảm 35,6% so với cùng kỳ năm 2022.
8. Hủy niêm yết bắt buộc và sự vắng bóng của doanh nghiệp niêm yết mới:
Năm 2023 chứng kiến một số lượng cổ phiếu niêm yết mới rất ít, phần lớn do tác động của diễn biến thị trường không tích cực. Đồng thời, kết quả kinh doanh liên tục thua lỗ và nhiều vi phạm công bố thông tin đã khiến nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với quyết định hủy niêm yết bắt buộc và chuyển sàn. Theo dữ liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE), trong năm 2023, chỉ có 5 cổ phiếu được niêm yết mới, trong khi có 13 mã cổ phiếu bị hủy niêm yết bắt buộc với tổng khối lượng là 1,42 tỷ cổ phiếu. Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng chỉ có 4 cổ phiếu niêm yết mới, trong khi có đến 17 mã bị hủy niêm yết.
9. Mạnh mẽ hơn trong xử phạt vi phạm hành chính:
Theo số liệu từ cơ quan quản lý, từ đầu năm đến đầu tháng 12, đã có 409 quyết định xử phạt được ban hành, với tổng số tiền phạt lên đến khoảng gần 37 tỷ đồng. Các biện pháp xử phạt bổ sung và khắc phục hậu quả đã được áp dụng, bao gồm đình chỉ giao dịch, buộc huỷ bỏ thông tin hoặc cải chính thông tin, và buộc từ bỏ quyền biểu quyết. Đối với các vụ việc nổi bật trên thị trường, có những dấu hiệu về tội phạm, cơ quan quản lý đã chủ động hợp tác chặt chẽ với cơ quan công an để tiến hành điều tra, xác minh, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật.
10. Phát hành cổ phiếu huy động vốn giảm mạnh
Năm 2023 là một năm đầy trầm lắng trong hoạt động huy động vốn, đánh dấu sự giảm phát triển so với giai đoạn bùng nổ trong các năm 2021-2022 với con số kỷ lục. Theo thống kê đến cuối tháng 10, số vốn huy động thông qua việc chào bán cổ phiếu đạt 50.527 tỷ đồng. Trong suốt năm 2023, chỉ có 3 thương vụ IPO được thực hiện, trong đó chỉ có duy nhất 1 thương vụ đạt được thành công. Tổng số lượng cổ phần đấu giá thành công đạt 120 triệu cổ phần, tương đương với giá trị gần 2.600 tỷ đồng.
Sự giảm lượng thương vụ IPO chủ yếu là do quy trình phê duyệt và niêm yết IPO được thắt chặt. Hoạt động chào bán cổ phiếu huy động vốn giảm một phần là do diễn biến thị trường không tích cực trong năm 2023 và thanh khoản giảm sút.
Công bố 10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2023. Ảnh minh hoạ.
Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán đã tổ chức công bố 10 sự kiện, vấn đề chứng khoán nổi bật năm 2023. Đây là hoạt động thường niên được câu lạc bộ tổ chức từ khi thành lập đến nay trên cơ sở bình chọn của các thành viên.
1. Thủ tướng Quốc phòng chỉ đạo mạnh mẽ triển khai các biện pháp nâng cấp thị trường Chứng khoán
Công điện số 1360/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành vào ngày 13/12/2023, đã yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì và phối hợp cùng với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cùng với các cơ quan liên quan, để quyết liệt triển khai các nhiệm vụ và giải pháp cần thiết nhằm nâng cấp Thị trường Chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi trong thời gian ngắn nhất. Mục tiêu là thu hút vốn đầu tư nước ngoài và các quỹ đầu tư tổ chức, đồng thời đảm bảo việc báo cáo kịp thời và chủ động đối với những vấn đề vượt quyền hạn cấp có thẩm quyền. Nâng cấp Thị trường Chứng khoán là một trong bảy mục tiêu quan trọng được Chính phủ đề ra trong lộ trình tái cấu trúc và phát triển thị trường đến năm 2025.
2. Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức ra mắt
Sau quãng thời gian "đua với thời gian" chỉ trong khoảng 9 tháng chuẩn bị, thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ chính thức bắt đầu vận hành từ ngày 19-7-2023 tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Đây được xem là một bước đột phá quan trọng, đánh dấu chặng đường phát triển của thị trường TPDN tại Việt Nam theo hướng minh bạch, lành mạnh, và bền vững hơn.
Sau hơn 5 tháng vận hành, thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đã thể hiện sự ổn định, an toàn, và tích cực trong thanh khoản. Cho đến hết tháng 11/2023, đã có 760 loại trái phiếu từ 206 tổ chức phát hành được đăng ký giao dịch, với giá trị lên tới 519,4 nghìn tỷ đồng. Về thanh khoản, tính từ ngày 19/7 đến 25/12/2023, tổng giá trị giao dịch đạt 189.976 tỷ đồng, với thanh khoản bình quân mỗi phiên lên tới trên 1.600 tỷ đồng/phiên. Đây không chỉ là một bước quan trọng của ngành chứng khoán mà còn là một cơ hội kinh doanh toàn diện, đồng thời thích ứng với xu hướng kinh doanh 2023.
3. Thị trường chứng khoán đối mặt với biến động lớn dưới tác động mạnh mẽ từ lãi suất và tỷ giá
Tính từ tháng 3, quá trình giảm lãi suất được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khởi xướng, ngược lại với xu hướng tăng lãi suất trên khắp thế giới. Tuy nhiên, sự giảm mạnh về lãi suất đã đồng loạt đẩy giá đồng USD tăng mạnh trong nước, cộng với sự tăng của thế giới khi Cơ quan Dự trữ Liên bang (FED) tiếp tục tăng lãi suất.
Biến động trong tỷ giá đã tạo ra sự chảy ra lớn của dòng vốn ngoại khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam. Vào ngày 21/9/2023, NHNN thực hiện việc phát hành tín phiếu nhằm hỗ trợ tỷ giá, đưa thị trường chứng khoán vào giai đoạn điều chỉnh kéo dài. Đến ngày 8/11, sau khi đợt phát hành tín phiếu kết thúc và FED dừng lại trong quá trình tăng lãi suất, tỷ giá trong nước đạt đỉnh, từ đó thị trường chứng khoán bắt đầu ổn định trở lại.
4. Làm sạch số liệu tài khoản
Tháng 11 chứng kiến sự sụt giảm đột ngột trong số liệu tài khoản đầu tư chứng khoán khi hơn 545.000 tài khoản bị xóa khỏi hệ thống, với số lượng bị xóa nhiều lần so với số tài khoản mới mở. Nguyên nhân chính là do các công ty chứng khoán bắt đầu tiến hành việc làm sạch số liệu tài khoản, đặc biệt tập trung vào việc xử lý các "di sản" từ thời kỳ đầu khi thị trường chứng khoán đón nhận các tài khoản mở trong giai đoạn cổ phần hóa, bao gồm cả tài khoản của người lao động và tài khoản giao dịch trên thị trường OTC.
5. Doanh nghiệp Việt niêm yết trên sàn chứng khoán nước ngoài
Ngày 15/8, cổ phiếu của Vinfast chính thức được giao dịch trên sàn Nasdaq Global Select Market (Mỹ), sau khi hoàn tất quá trình hợp nhất kinh doanh với Black Spade Acquisition Co. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên một doanh nghiệp Việt Nam được niêm yết trực tiếp lên sàn giao dịch chính thức tại Mỹ (sàn Nasdaq). Sau niêm yết của VinFast, doanh nghiệp khác như VNG cũng dự kiến lên sàn Nasdaq thông qua cổ đông lớn VNG Limited có trụ sở tại Cayman.
6. Vốn ngoại chảy ngược kỷ lục
Trong năm 2023, thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận mức bán ròng kỷ lục của nhà đầu tư nước ngoài, là năm thứ hai liên tiếp. Trong năm 2021, khối ngoại đã bán ròng khoảng 2,3 tỷ USD, là mức cao nhất trong lịch sử thị trường. Cho đến cuối tháng 12, tổng giá trị bán ròng trên tất cả 3 sàn là hơn 24.000 tỷ đồng, trong đó bán ròng trên sàn HoSE đạt hơn 25.700 tỷ đồng. Dòng vốn ngoại bán ròng lớn không chỉ do ảnh hưởng của yếu tố tỷ giá mà còn phản ánh sự dịch chuyển dòng vốn toàn cầu khi các quỹ đầu tư điều chỉnh phân bổ lại trên thị trường.
7. Thị trường TPDN hạ cánh mềm
Bong bóng nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đã "phát nổ" vào năm 2022, gây ra mối lo ngại về sự đổ vỡ của thị trường này trong năm 2023. Tuy nhiên, nhờ vào các quyết sách kịp thời và linh hoạt, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ được cho là đã "hạ cánh mềm" trong năm 2023. Một điểm nổi bật của thị trường này trong năm trước là việc ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP, cho phép các tổ chức phát hành đạt được nhiều thỏa thuận với trái chủ để kéo dài kỳ hạn trái phiếu đã phát hành. Đồng thời, Nghị định này cũng tạo điều kiện cho các tổ chức phát hành thanh toán gốc và lãi trái phiếu bằng tài sản khác.
Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 03/2023/TT-NHNN quy định ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN. Thông tư này cho phép ngân hàng mua lại trái phiếu chưa niêm yết đã được bán trước đó mà không bị hạn chế về thời gian, với điều kiện là trái phiếu đáp ứng các điều kiện nêu tại Khoản 4, Thông tư 16. Các quy định này được coi là biện pháp "cứu nguy" dòng tiền trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Theo dữ liệu từ Bộ Tài chính, tính đến ngày 25/12/2023, có 79 doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu sơ cấp trên thị trường này với khối lượng 245,9 nghìn tỷ đồng, giảm 35,6% so với cùng kỳ năm 2022.
8. Hủy niêm yết bắt buộc và sự vắng bóng của doanh nghiệp niêm yết mới:
Năm 2023 chứng kiến một số lượng cổ phiếu niêm yết mới rất ít, phần lớn do tác động của diễn biến thị trường không tích cực. Đồng thời, kết quả kinh doanh liên tục thua lỗ và nhiều vi phạm công bố thông tin đã khiến nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với quyết định hủy niêm yết bắt buộc và chuyển sàn. Theo dữ liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE), trong năm 2023, chỉ có 5 cổ phiếu được niêm yết mới, trong khi có 13 mã cổ phiếu bị hủy niêm yết bắt buộc với tổng khối lượng là 1,42 tỷ cổ phiếu. Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng chỉ có 4 cổ phiếu niêm yết mới, trong khi có đến 17 mã bị hủy niêm yết.
9. Mạnh mẽ hơn trong xử phạt vi phạm hành chính:
Theo số liệu từ cơ quan quản lý, từ đầu năm đến đầu tháng 12, đã có 409 quyết định xử phạt được ban hành, với tổng số tiền phạt lên đến khoảng gần 37 tỷ đồng. Các biện pháp xử phạt bổ sung và khắc phục hậu quả đã được áp dụng, bao gồm đình chỉ giao dịch, buộc huỷ bỏ thông tin hoặc cải chính thông tin, và buộc từ bỏ quyền biểu quyết. Đối với các vụ việc nổi bật trên thị trường, có những dấu hiệu về tội phạm, cơ quan quản lý đã chủ động hợp tác chặt chẽ với cơ quan công an để tiến hành điều tra, xác minh, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật.
10. Phát hành cổ phiếu huy động vốn giảm mạnh
Năm 2023 là một năm đầy trầm lắng trong hoạt động huy động vốn, đánh dấu sự giảm phát triển so với giai đoạn bùng nổ trong các năm 2021-2022 với con số kỷ lục. Theo thống kê đến cuối tháng 10, số vốn huy động thông qua việc chào bán cổ phiếu đạt 50.527 tỷ đồng. Trong suốt năm 2023, chỉ có 3 thương vụ IPO được thực hiện, trong đó chỉ có duy nhất 1 thương vụ đạt được thành công. Tổng số lượng cổ phần đấu giá thành công đạt 120 triệu cổ phần, tương đương với giá trị gần 2.600 tỷ đồng.
Sự giảm lượng thương vụ IPO chủ yếu là do quy trình phê duyệt và niêm yết IPO được thắt chặt. Hoạt động chào bán cổ phiếu huy động vốn giảm một phần là do diễn biến thị trường không tích cực trong năm 2023 và thanh khoản giảm sút.
Chỉnh sửa lần cuối: